Elektronik Atık Nedir? Elektronik Atıklar Güvenli Bir Şekilde Geri Dönüştürülebilir Mi?

Teknolojik ürünlerdeki hızlı gelişmeler ve artan çeşitlilik nedeniyle, her gün hayatımıza yepyeni ürünler giriyor. Daha birkaç yıl önce var olmayan teknolojik ürünler, bugün ihtiyaç haline geldi. Gelişen yeni elektronik ürünler, hayatımızı kolaylaştırırken; ihtiyaç fazlası tüketime de yol açıyor. Bazen aynı üründen birden fazla bazen de ihtiyaçları karşılayan ürünümüz olmasına rağmen yenisi alınabiliyor. 

Elektronik ürünlerin hızlı ve bilinçsiz tüketimi, daha önce insan hayatında olmayan bir sorunu beraberinde getiriyor. Çağımızın çevre kirliliği sorunlarından biri olan elektronik atıklar, gün geçtikçe ciddi bir hal alıyor. Kullanım süresini tamamlayan elektronik atıklar, e-atık olarak tanımlanıyor. 

Teknolojik aletlerin geri dönüşümü ile elektronik atıkların çevreye zarar vermesinin önüne geçmek mümkün.

Elektronik Atık Nedir?

Elektronik atıklar, günlük hayatta kullandığımız ve işlevselliğini kaybetmiş ya da kullanım ömrünü tamamlamış tüm elektronik cihazları kapsar. Bazen kullanım ömrünü tamamlamayan elektronik aletler de elektronik atık haline dönüşebilir. E-atık olarak tanımlanan cihaz ve ekipmanlardan bazıları şu şekilde listelenebilir:

·Televizyonlar ve monitörler

·Bilişim ve telekomünikasyon ekipmanları 

·Sabit ve mobil telefonlar

·Küçük ev aletleri 

·Faks ve fotokopi makinaları

·Oyuncaklar, eğlence ve spor aletleri

·Kablolar

·Aydınlatma ekipmanları

·İzleme ve kontrol aletleri

·Otomatlar

·Tıbbi cihazlar

Eski elektronik cihazlar genellikle, plastik, metal ve cam malzemeler içerir. Bazı elektronik cihazlarda kullanım alanına bağlı olarak, insan sağlığına zararlı maddeler de bulunabilir. E-atıklar, geri dönüşüm yerine çöpe atıldığında doğaya ve canlılara zarar verebilir. Geri dönüşüm konusunda uzman şirketler çevreye zarar veren maddelerin bertaraf edilmesinisağlayabilir. İşlevselliğini yitirmiş, istenmeyen veya kullanım ömrü tamamlanmış olan, e-atıkların içerdiği değerli maddeler geri dönüşüm yoluyla ekonomiye kazandırılabilir. 

Elektronik Atıkların Geri Dönüşümü Nasıl Yapılır?

Elektronik atıkların geri dönüşümü, diğer atıklara benzer bir süreçte yapılır. Elektronik atıkların çeşitliliği sebebiyle bazı özel işlemler uygulanması gerekebilir. Hurda elektronik cihaz olarak değerlendirilebilir durumdaki atıklar, toplanarak geri dönüşüm merkezine götürülür.

Elektronik atık toplama merkezine getirilen atıklar, türlerine göre sınıflandırılır. Belirli bir kategoriye uymayan e-atıklar için tanımsız olarak isimlendirilen ayrı bir kategori bulunur. Kategorilere ayrılan atıkların, geri dönüştürülemeyen kısımları yok edilir. Plastik ve metal gibi malzemeleri geri dönüştürmek için atıklar farklı işlemlere tabi tutulur.

Elektronik atıkların geri dönüşüm aşamaları tamamlandıktan sonra elde edilen malzemeler, tekrar üretim için kullanılabilirler. Üretimde geri dönüştürülen malzemelerin kullanılması, kısıtlı doğal kaynaklardan tasarruf edilmesini sağlar. 

E-atıkların uygunsuz ve bilinçsizce imha edilmeye çalışılması, çevreye zarar verebilir. İmha ve geri dönüşüm işlemlerinin, yetkili elektronik atık şirketleri tarafından yapılması önemlidir. 

Elektronik Atık Geri Dönüşümünün Önemi Nedir?

Bazı e-atıklar, kobalt, baryum, civa gibi birçok zararlı madde içerir. Uygunsuz bir şekilde imha edilen e-atıklarçevreye ve dolayısıyla canlılara zarar verir. Elektronik atıkların geri dönüşümü, çevreye verilen zararı engellemek ve atıklardaki değerli malzemelerin ayrıştırılarak yeniden kullanılmasını sağlamak açısından önemlidir.

Elektronik atık geri dönüşüm uygulamaları ile enerji tasarrufu sağlanır ve doğal kaynaklar korunur. 

Elektronik geri dönüşüm alanında yapılan yatırımlar ile büyük bir istihdam alanı oluşturulabilir. E-atıkların toplanması,ayrıştırılması ve geri dönüşümünde birçok çalışana ihtiyaç duyulduğu için yeni iş imkanları oluşturulabilir. Elektronik atık geri dönüşümünden elde edilen malzemeler, ayrıca bir piyasa oluşmasını sağlayabilir. Geri dönüşüm ile gereksiz yere atık alanlarının kullanılmasının önüne geçilebilir.

Doğaya ve canlılara zarar vermemek için elektronik atıkların geri dönüşümüne önem verilmesi gerekir. AEEE ya da atık elektrikli ve elektronik eşyalar olarak bilinen elektronik atıkların ekonomik değeri olduğu gibi yarınlara yaşanabilir bir dünya bırakmak için ayrıştırılması şarttır. 

E-atıkları Azaltmak için Neler Yapabiliriz?

E-atıkları azaltmak için diğer atıklarda olduğu gibi özen göstermek ilk adım olabilir. Özellikle her gün kullandığımız, cep telefonu ve bilgisayar atıklarının geri dönüşümü ile değerli metallerin tekrar kullanılması sağlanabilir. Kullanım ömrünü tamamlamış ya da işlevini yerine getiremeyen elektronik atıklar, atık elektronik eşya toplama konusunda destek veren firmalara teslim edilebilir. 

Bilgisayar atıkları, kablolar, cam, alüminyum, çelik, bakır ve plastik parçalar barındırır. Birçok değerli malzemenin bulunduğu bilgisayarlar, geri dönüşüm için belediyelerin elektronik atık toplama merkezlerine ya da atık kutularına götürülebilir. Bazı teknoloji markaları, elektronik atıkların toplanması konusunda yardımcı olabilir. Teknoloji firmalarının, eski elektronik ürünler verildiğinde, indirim sağlanan kampanyaları takip edilebilir. Böylece yeni ürün alırken indirim sağlanabilir ve e-atık oluşmasının önüne geçilebilir.

Piller de bir çeşit elektronik atıktır. Pillerin toplama kutularına atılması ile içerdiği zararlı maddelerin, doğaya ulaşması engellenebilir. Kamu kurumlarında ve bazı marketlerde bulunan pil atık kutuları kullanılabilir. ALO 181 no’lu çağrı merkezini arayarak, geri dönüşüm ayrıştırma ve toplama merkezleri hakkında bilgi alınabilir.

Türkiye’de Elektronik Atıklar 

Elektronik atıklar, Türkiye için gün geçtikçe önemi artan bir gündem maddesi. Ülkemizde elektronik atık miktarının hızla arttığı gözlemleniyor. 

Birçok gelişmiş ülkede uygulanan elektronik atık politikaları gereği, e-atıklar zorunlu olarak ayrı toplanır. E-atıkların ayrıştırılması ve geri dönüşümü sağlanamayan malzemelerin uzmanlarca ortadan kaldırılması ile çevreye verilen zarar azaltılabilir.

Ülkemizde atık toplama sistemlerinin yeni şekillenmeye başlaması ve yaygın olmaması nedeniyle atıklar ayrıştırılmadan çöpe gitmekte. Sayılı ilde kurulan çöp toplama merkezlerinde atıkların ayrıştırma işlemi yapılmakta. Çöpler, ihale usulü ile satılarak işe yarayan atıkların ayrıştırılması ve değerlendirilmesi, şirketler tarafından yapılıyor. 

Sonuç Olarak

Atıkların geri dönüştürülmesi; küresel öneme sahip bir konu. Doğal kaynak kullanımı ve çevreye verilen zararların azaltılması için sürdürülebilir tüketim, geri dönüşümle desteklenebilir. İhtiyaç duyulmayan elektronik eşyaların alınması sınırlandırılarak, üretimde oluşan çevre kirliliği ve gereksiz doğal kaynak kullanımı azaltılabilir. Her üretim faaliyeti için enerji ve doğal kaynak kullanımı vazgeçilmez bileşenlerdir. Dikkatli ve bilinçli olarak yapılan tüketim, gelecek nesillerin daha yaşanabilir bir dünyaya ulaşmalarına yardımcı olacaktır. Geri dönüşüm konusunda yapılacak eğitim çalışmalarıile daha başarılı sonuçlar alınması sağlanabilir.